اعظم طیرانی/

متخصصان معتقدند بخشی از فشار روانی جامعه، بدبینی‌های اجتماعی و تعارضات فرهنگی در بین نسل جوان، نتیجه پدیده «سلبریتیسم» در کشور است. در سال‌های اخیر آنچه بیش از همه، تلخی روزهای سخت کرونا، فشار اقتصادی و دغدغه‌های معیشتی را در کشور بیشتر می‌کند تأثیر پنهان پدیده سلبریتیسم است که اگر به طورجدی به آن پرداخته نشود در بزنگاه‌های مختلف، هزینه سنگینی را بر جامعه تحمیل می‌کند.

برخی از سلبریتی‌ها مدت‌هاست با حضور و یا اظهارنظرهای غیرمتعارف در خصوص پدیده‌های مختلف اجتماعی، به جای آنکه مرهمی بر دردهای جامعه شوند به دامنه شدت بحران‌ها و آسیب‌های روحی و روانی می‌افزایند.

رفتارهای ساده و مردمی سلبریتی‌ها

امیرمحمودحریرچی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اجتماعی در این خصوص می‌گوید: سلبریتی عنوانی است که به همه افراد سرشناس جامعه گفته می‌شود که در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی فعالیت دارند.

حریرچی ادامه می‌دهد: در هر جامعه، رفتارهایی که از نرم خارج می‌شوند شکل ناهنجاری به خود می‌گیرند. اکنون باید ببینیم چرا این به اصطلاح سلبریتی‌ها می‌توانند این‌گونه خودنمایی کنند و رفتارهای نابهنجاری را بروز دهند.

وی با اشاره به اینکه در اغلب جوامع، سلبریتی‌ها ستاره‌های مشهوری هستند که به لحاظ حرفه‌ای و اخلاقی الگو محسوب می‌شوند و بزرگی آن‌ها به سادگی‌شان و فعالیت‌های اجتماعی مثمرثمر آن‌هاست، می‌افزاید: اعتماد سایر جوامع به سلبریتی‌ها جدا از هنر و حوزه فعالیتشان، به رفتارهای ساده و مردمی آن‌ها بستگی دارد، اما متأسفانه در کشور ما بیشتر سلبریتی‌ها ستاره‌های تقلبی‌ هستند که روزهای نداشته خود را در رسانه‌ها و فضای مجازی به تصویر می‌کشند، غافل از اینکه این رفتار آن‌ها موجب ناامیدی و نارضایتی درونی بسیاری از نوجوانان و جوانان از زندگی می‌شود. گرچه ممکن است بسیاری از افراد دیگر هم عکس‌هایی را از سبک زندگی لوکس خود منتشر کنند، اما سلبریتی‌ها به دلیل دنبال‌کننده‌های میلیونی موجب بدبینی، افزایش ناامیدی و یأس بیشتر در جامعه می‌شوند که این آسیب‌ها تأثیر مخربی را بر روان افراد جامعه خواهد گذاشت.

وقتی پدری به دلیل مشکلات اقتصادی نمی‌تواند نیازهای فرزندش را برآورده کند، یک سلبریتی با عکس گرفتن از سگ و یا گربه خود در یک ویلای لوکس و خطاب کردن حیوان به عنوان «پسر نازم» یا «دختر مهربانم» تأثیری مخرب و ویرانگر در روح و روان نسل جدید می‌گذارد و سبب می‌شود این نوجوان، میزان خوشبختی و تفریح خود را از یک حیوان کمتر ببیند.

نمک بر زخم مردم می‌پاشند

وی ادامه می‌دهد: در شرایط فعلی که مردم به دلیل تحریم‌ها با مشکلات معیشتی زیر فشار روحی هستند و دامنه اضطراب، استرس و ترس از آینده در آن‌ها بالا رفته، برخی از سلبریتی‌ها با نشان دادن زندگی لوکس و لاکچری خود، نمک بر زخم مردم می‌پاشند و در واقع خود برای جلب توجه مردم نقش پاپاراتزی – عکاسانی که کارشان تهیه عکس‌های جالب از چهره‌های سرشناس به‌ویژه هنرمندان و ورزشکاران و نیز خانواده آنان و فروش این تصاویر به مجلات مختلف است- را بازی می‌کنند تا از این طریق نیاز خود را به جلب توجه بیشتر تأمین کنند و این رفتار به یک تفریح و سرگرمی برای آن‌ها تبدیل شده است. البته برخی از این به اصطلاح سلبریتی‌ها به نمایش زندگی خود اکتفا نمی‌کنند، بلکه به جای دستگاه‌های فرهنگی برای سبک زندگی و بینش مردم نظریه‌پردازی می‌کنند و ذهن مردم را نسبت به آینده بدبین و با انتشار مطالب نسنجیده، موجب افزایش پریشانی، تشویش، دلواپسی و بی تابی در جامعه می‌شوند. آن‌ها تا جایی پیش رفته‌اند که حتی در صفحات مجازی خود، تجویز دارو می‌کنند، در محیط زیست، سیاست، ورزش و اقتصاد دخالت دارند و در شرایط بحرانی به جای هلال احمر از مردم پول جمع آوری می‌کنند. از آنجایی که کمتر اندیشمندی حاضر است به شکل جدی و علمی به آگاهی‌سازی در زمینه رفتارهای غلط و گاهی هنجارشکنی‌های آن‌ها بپردازد، این خلأ موجب شده برخی از سلبریتی‌ها عرصه را بی رقیب و خود را محق در هر اموری بپندارند.

افراد اصیل، الگوی خود را از خانواده انتخاب می‌کنند

 به گفته این استاد دانشگاه، در سایر جوامع به دلیل برابری اجتماعی، فرصت‌ها برای همه فراهم است و جوانان به جای حسرت خوردن، تلاش می‌کنند، اما در کشور ما برابری اجتماعی وجود ندارد و هستند افرادی که برای متولد شدن فرزندانشان به کشورهای اروپایی و آمریکایی سفر می‌کنند و در مقابل آن‌ها جوانان تحصیلکرده بیکاری که همه عمر خود را صرف کسب علم و دانش کرده‌اند و اکنون که در اواسط دهه سوم و یا حتی دهه چهارم زندگی خود قرار دارند، هنوز با والدینشان زندگی می‌کنند و ...

این تحلیلگر مسائل اجتماعی ادامه می‌دهد: افراد اصیل جامعه که دارای آگاهی هستند مرجع و الگوی خود را از درون خانواده انتخاب می‌کنند و هرگز چنین افرادی را الگوی خود قرار نمی‌دهند. با این حال برخی جوانان که سلبریتی‌ها را به‌عنوان الگوی خود انتخاب کرده‌اند ممکن است به تقلید از آن‌ها دست به چنین رفتاری بزنند و رفتار سلبریتی‌ها برای بسیاری از جوانان سرمشق ‌شود. بنابراین اگر سلبریتی‌ها کارکرد مثبت خود را به جامعه نشان بدهند، می‌توانند در جامعه به صورت مثبت جریان‌سازی کنند، اما متأسفانه آموزه‌هایی که امروز از سوی برخی سلبریتی‌ها در جامعه ترویج می‌شود به دلیل ماهیتی که دارد، سبب افسردگی و ناامیدی در بین جوانان جامعه شده است.

بروز رفتارهای نابهنجار برای جذب فالوور بیشتر

دکتر حریرچی با بیان اینکه واکنش مردم جامعه به رفتارهای دوگانه برخی از سلبریتی‌ها به‌عنوان یک پدیده، طبیعی شده است، می‌گوید: در سال‌های اخیر اعتماد مردم به حرف‌ها و رفتار آن‌ها کاهش یافته و این‌گونه نیست که تصور کنیم مردم حرف‌ و رفتارهای آن‌ها را باور دارند، با این حال برخی از آن‌ها به رفتارهای نابهنجار خود ادامه می‌دهند و این به اصطلاح سلبریتی‌های دانشمند نما در همه حوزه‌ها اظهارنظر می‌کنند تا فالوورهای بیشتری جذب کنند.

به گفته وی، بهره‌مندی از دنیای مجازی و ارتباطاتی این‌گونه، سواد لازم خود را طلب می‌کند که با کسب آن نه تنها بر دانش ما افزوده شده بلکه می‌تواند موجب انبساط خاطرمان نیز شود، مشروط به اینکه دنیای ارتباطات واقعی به‌ویژه از نوع عاطفی‌اش را در گرو آن قرار نداده، غرق در آن نشده و اجازه ندهیم بازیچه بازیگران ستاره‌نمایی که به اشکال گوناگون با کوچک‌شماری دیگران خود را بزرگ می‌شمارند، قرار گیریم.

وی با بیان اینکه برای دیده شدن نباید مردم را به زندگی بدبین کرد، می‌افزاید: برخی از سلبریتی‌ها با انتشار عکس‌های تلخ از اتفاقات روزمره یک جامعه ۸۰ میلیونی، تلاش می‌کنند بیش از پیش دیده شوند ولی این اقدام آن‌ها موجب بدبینی و افزایش ناامیدی و یأس در جامعه می‌شود.